Yeni roman çalışması yayınlanmayı bekliyor:

EVLİYA VE AZİZLER KÖYÜ

ONAR

Köyün Gizemli Geçmişinden Roman ve Şiir Diliyle Tarih Anlatıları

İsmail Kaygusuz

İÇİNDEKİLER

Kısa Bir Önsöz

BİRİNCİ BÖLÜM

Selçuklu Sarayı Koruma Birliğinde (Candariyan) İki Bâtıni Fedayisi

“Adım Şeyh Bahşiş, Şeyh Hasan Onar Beg’in Oğluyum”

Sultan Gıyaseddin Keyhusrev Üçlü Toplantı Sonrası Zafernameler Gönderiyor

Selçuklu Sarayına Bir Alamut Fedaisi Sızmış

Alamut İmamı’nın Elçisi Şeyh Hasan Onar

Sünni Abbasi Halifesi Şeyh Hasan Onar’ı Kendi Elçileriyle Tanıştırıyor

Şeyh Hasan Onar Konya’da I.Gıyaseddin Keyhusrev’in Huzurunda

Göç Başlıyor: Şeyh Hasan Onar Yerleşmek İçin Diyar-ı Rum’da Yurt Arıyor

İKİNCİ BÖLÜM

Alaca Karanlıkta Fırat Kıyısında Yorgun Bir Derviş

Şeyh Hasan Onar Zaviyesini kurarak, Oymağını Göçerlikten Tam Yerleşik Düzene Geçirtiyor

Şeyh Hasan Onar’ın Yerleştiği Çevrenin 19.Yüzyıl’ın Sonlarına DeğinTarihsel Konumu

1800 Yılının İlk Çeyreğinde Bir Gün Onar Köyüne Bir Aşık Geldi

Pirî Baba’nın Onar’da Son Günü

Gügeyikli Hristiyan Gençler Yeni Yerleşimcileri Taciz Etmekten Geri Kalmıyorlar

Gıllik’in Mağarasının Gizli Sırrı

Gülbacı’nın Düşleri ve Ulu Kiraz Ağacı

Şeyh Hasan Onar’ın Kırk Kulaçlık Kemendi ve Onar Zaviyesi Vakıfnamesi

Şeyh Hasan Onar Sultan Alâaddin Keykubat’ı Onar Zaviyesi’nde Ağırlıyor

Arap Taşı Sorusuyla Açılan Oturum Bize Neler Neler Anımsattı

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Donmuş Göl Üzerinde Birbirine Sarılmış Çıplak Ölüler

Kanlı Kümbet’in Düşündürdükleri

3.Yüzyılda Melita’daki Toplumsal Yaşamdan Kısa Bir Özet ve Aziz Nearkhos’la Yüzbaşı Polyeuktos

Yehuda kralı Herodes Antipas Roma’dan Atanan Vali Pontius Pilatus’u Karşılarken Bir Mucize Sınavı

Kanlı Meydan’dan Kanlı Kümbet’e Uzanan Geleneksel Ölüm Hattı

Şeyh Hasan Onar Oğlu Şeyh Bahşiş’e İcazet Vermek İçin Onu Üç Sınamadan Geçiriyor

Birinci Sınama İneğin Karnındaki Dana

İkinci Sınav Beklenirken Küçük Çobandan İki Anı

Topçağıl’ın Önünden Bir Yılan Süzüldü

Baba ve Oğul Arasında Ok Atma Yarışması

Baba İshak Şamî’den Gelen Namenin Ardından Tam Yedi Yıl Geçmişti

Büyük İsyan Sonrası Diyar-ı Rum’da (Anadolu’da) Siyasal Durum ve Şeyh Bahşiş’in Vakıf Köyünde Olup Bitenler

Elvan Çelebi’nin Dizelerinde Baba İlyas Oğlu Muhlis Paşa’nın Çocukluk ve GençlikYaşamı

Selçuklu Sultanı IV. Kılıçarslan ile Muhlis Paşa Buluşması ve Onar Zaviyesi’ne Dönüş

Muhlis Paşa Kırşehir’de Esrar-ı Mektum’unu (gizli sırlarını) Açıklıyor ve Sultan Hanı’nda Sıray-ı Makamı Belirliyor

Aşık Ali Paşa’nın Arapkir- Onar Zaviyesi’den Ayrılma Zamanı Yaklaşıyor

On Birinci Yılda Gülşehri’den Vakıf Köyü Onar’a Dört Atlı Geldi

Kısa Bir Önsöz

Bu çalışma giriş, gelişme ve sonuçlu bir düzyazı planına uyarak yazılmış bir klasik roman değildir. Bir Türkmen boyu veya oymağının inançsal ve yönetimsel önderi ve yerleşimci (kolonizatör) bir Anadolu evliyası olan Şeyh Hasan Onar’ın - namı diğer Sultan Onar ve Onar Dede – eylemlerinin toplumsal belleğe yansıyıp, sözlü tarih oluşturmuş keramet söylenceleriyle birlikte, kurup yerleştiği, adını verdiği Onar köyü ve çevresinin kuruluş öncesi ve sonrası gizem dolu geçmişini romansı dille anlatmayı denedim. Kuşkusuzdur ki bu anlatılarda, özelden genele doğru genişletilerek, 12.yüzyıldan itibaren14.yüzyıla kadar Anadolu Selçukluları’nın sosyal ve siyasal tarihinden önemli kesitler sunulmakta ve 19.yüzyılın ortalarına kadar da geniş okumalar, araştırma ve incelemelere dayanan yeni bulgu ve özet bilgiler yer almaktadır.

Üç bölüme ayrılmış olan bu geniş çerçeveli anlatılar 36 ara başlık içermektedir. Bu başlıklar altında anlatılan ve zaman zaman fotoğraflarla desteklenmiş olaylar çoğu kez farklı mekân ve zamanlarda yaşayan tarihsel kişiler arasında geçen öykülerdir. Anlatan ve anlatılan kişiler ve olaylar değişmekte ve her zaman birbirini izlememekte. Yer yer üçüncü kişi (O) anlatırken, birden araya birinci kişi (Ben) girmektedir anlatıcı olarak. Tarihsel bir olayın ardından emekli akademisyen yazarın telefonu çalar ve bir tur rehberi öğrencisi, Roma kaya mezarları alanında yerli gezginlerini bilgilendirmesi için yardıma çağırmaktadır. Arkasından bir otobüs yolculuğu boyunca, 3. ve 4.yüzyıllara dönülerek, karargâhı Onar topraklarında kurulmuş XII. Fulminata Lejyonu mensubu Hristiyan Azizlerinin Sivas ve Malatya’da katledilmesi olayları ayrıntılanmaktadır o yılların yaşanmışlığı içinde.

Atamız kurucu evliyanın keramet söylencelerinin destansı içeriklerini etraflıca verirken, bunların oluşumu, nesnel özü ve içinde saklı tarihsel gerçeklikleri ortaya çıkarmaya çalıştım. Bazan bu kerametlerin arasına girip çocukluk anılarımdan kesitler sunmaktan da çekinmedim. Farklı başlıklar altında çoğu bağımsız olaylar ve öykülerin içine, daha önce yazdığım Onar ve çevresine ilişkin arkeolojik, tarihsel ve demografik makalelerden bölümler de sokuşturup içerikleri genişletildi...

Böylece Onar köyünün gizemli geçmişi hakkında hem roman diliyle, hem de alıntılayıp yorumladığımız Elvan Çelebi’nin Menakıbname beyitleri ve Derviş Muhammed’in Onar Dede destanı, yani şiir diliyle geniş bir tarih anlatısı oluşturulmuş oldu. Umuyorum ki, Onar’ın prehistorik dönemlerden ve sekiz yüzyıllık kuruluşundan günümüze kadar Türkiye tarihindeki yeri ve önemini okuyucuya kısmen de olsa tanıtmış oldum.

İsmail Kaygusuz, Malatya, Mayıs 2021

Roman Hakkında Birkaç Söz
Bu kısa tarihsel roman, Korona Virus Salgını’nda evden çıkmanın yasaklandığı aylar içinde yazıldı. Daha doğrusu 2010’da yazmış olduğum Tanrının İstifası (Geri Dön Telipinu) tiyatro oyunumu romana dönüştürdüm. Kuşkusuz sahnelerde sergilenen olaylar, sözel anlatılar alt başlıklar altında genişletildi. Bazı replikler öyküleşti, tasarlanan sahne dekorları uzun betimlemelere dönüştürüldü. Ancak oyunun özünde herhangi bir değişiklik yapılmadı, daha da belirgin duruma yükseldi. Zamanın inanç anlayışı doğrultusunda tanrılarla insanlar içiçe anlatıldı, betimlendi. 2012 yılında İstanbul’da Çağdaş Tiyatro Yazarları ve Çevirmenler Derneği’nin çıkardığı DRAMATİK Dergisinin 2. sayısında yayılanan “Oyun Yazarı İyi Bir Araştırmacı, Keskin Gözlü Bir Gözlemci ve Derinlere İnen Bir Sorgulayıcı Olmalıdır” başlığını taşıyan yazımda oyunu şöyle tanımlamıştım:

“İ.Ö. 14.yy.da Hitit Labarna’sı (Kralı) Şuppiluliuma döneminde, Hititlerle Mısırlılar arasında dünya barışı yaratacak bir fırsatın kaçırılmasından esinlenerek yazdım. İki ülkenin Tanrılarının ortak toplantılarında alınan evrensel barışı sağlama kararını, Hitit tarım ve bereket tanrısı Telipinu ile Mısır akıl ve bilgelik tanrısı Toth aracılığıyla insanlığa kabul ettirme çabalarıyla gelişiyor oyun. Tanrıların olağanüstü gücüyle(!) günümüze de göndermelerde bulundum her fırsatta. Bu iki tanrı tüm çabalarına rağmen, antikitenin olağan sayılan savaş halini barışa çevirmeyi başaramazlar. Sonunda öfkeye kapılan Telipinu tanrılıktan istifa edip izini kaybettirir. Bunun üzerine hem tanrılar hem de insanlık dünyası korkunç bir felaketin içine düşer ve yokolmak üzeredir. Sonunda bir balarısı Telipinu’yu bulur ve evren kurtulur, eski durum devam eder. Bu kayboluş bir Hitit tabletinde Telipinu duası olarak günümüze kalmıştır. Ancak Telepinu’nun öfkelenip kaybolmasına neden olan olayı anlatan bölüm kırık olduğundan, bu nedeni bulma kaygısı bana düşmüştü: Şuppiluliuma döneminin tarihsel olaylarını ve Mısır-Hitit tanrıları Pantheon’unu inceleyerek; Telipinu’nun tanrılıktan istifa edip (!) kaybolmasına bir neden yaratıp onu işlemek istedim oyunda. Bu yüzden 3 yıl boyunca Hitit ve Mısır tarihi, mitolojisi ve arkeolojisine ilişkin çok sayıda eser ve makale inceleyerek oyunu kotardım. 2009’un Eylül’ünde Londra’da yazmaya başlayıp, 17 Şubat 2010’da Almanya/Hannover’de bir dostumun evinde bitirdim…”

Çünkü tarihsel oyunlar da, roman da masa başında sadece hayal dünyasına girerek öyle çala-kalem yazılmıyor...

İsmail Kaygusuz

Şubat 2021, Malatya

Devamını oku...

Oku, bilgilen, fikir sahibi ol; zihninve gönül dünyan zenginleşsin! Ürettiğimiz bilgiler özgür, özgün ve karşılıksızdır.
Alıntı yap, indir, adımı silip sahiplenmeden kayıt altına al ve yakınlarınla dostlarınla paylaş!

Dr. Ismail Kaygusuz

UZAK İKİZLER

J ve J

İsmail Kaygusuz

Prologos  Paris 1985, Boulvard Saint Jaques’ da Bir Kafe

Fransa’nın, hatta Dünyanın en eski Üniversitelerinden olan College de France ve  Sorbone Üniversitesi’nin bulunduğu Saint Jaques Bulvarı üzerinde bir kafede oturuyordu Mustafa Kara. Öğle sonu,  bara yakın bir masada birasını içmekte. Kafe tenhaydı. Barın bir köşesinde şarabını yudumlayan bir müşteriyle iki garson arada bir gülmeleri duyulan hararetli bir muhabbet içindeydiler. Müzik dolabında Mireille Mathieu’nun “Je suis seul ce soir”(Bu akşam yalnızım) şarkısı çalıyor hafiften. Kırkın içinde yakışıklı denilebilecek yüz ve görünüme sahip, edebiyat alanında birşeyler başarmanın peşinde olan Mustafa Kara’nın önünde birkaç kitap, bir açık defter bulunuyor ve deftere düşünceli düşünceli bir şeyler yazmaktaydı.  Arada bir saatına bakmasından birini beklediği anlaşılıyor. Doğru; yaklaşık bir yıldır birlikte yaşadığı ve geleceğinin kadını olarak baktığı, kendisinden dokuz kaş küçük, boyu ise 3cm kendisinden uzun Fransız sevgilisini bekliyordu. Bir yıllık Fransız bursuyla gelmiş ve College de France’da mesleği üzerinde araştırmalar yaptıktan sonra da geri dönmeyip burada kalmaya karara vermiş olan Mustafa bu Kahve’nin müdavimiydi. Öğle saatlarında geldiğinde ne yiyip içtiğini iyi biliyor ve o istemeden, getirip önüne koyuyorlardı. Garsonlardan biri Mustafa’nın bira bardağının boşaldığının farkına varmış, o yazılarıyla meşgulken Cafée Noire’ı-sütsüz sade kahvesini önüne koymuştu bile.

Mustafa saatına yeniden baktı ve kendikendine söylendi:

“ Saat tam onikide burada buluşmaya karar vermiştik; Marie Kate neden hâlâ gelmedi? Oysa saat yarım oldu! Birlikte önemli bir yere gidecektik. Acaba ana-babasının birlikteliğimizi görmek için birkaç gün sonra yapacakları ziyareti yarına mı almışlardı? Hazırlık yapması için belki de gelmiyecek. Ama Kafenin telefon numarasını biliyor, arayıp söylemesi gerekirdi. Ben de eve dönüp kendisine yardım ederdim..”

Bu son cümleleri mırıltı halinde söylerken, ister istemez dudaklarında bir gülümseme belirdi. Devrimciler arasında moda olan kalın Stalin bıyıkları bu kendi kendine gülümsemeyi kapatıyor, yüzüne bakan kimse bile farkına varamazdı. Aklına  dün akşam Marie Kate’in söylemiş oldukları gelmişti. Marie Kate anasıyla babasının kendilerini ziyerete geleceklerini haber verirken şunları söylemişti:

“ Bak Mustafa, şimdi söyleyeceklerimi iyi dinle: İki gün sonra anamla babam bizi ziyarete gelecekler. On aydan beri birlikte olduğumuzu biliyorlar, ama bir kez bile ‘arkadaşını getir tanışalım’ demediler. Ne de on aydır tek kızları olan bana uğramadılar; herhalde Musevi ve katolik karışımı ailede bir de müslüman görmek istemiyorlardı. Oysa ben her onları ziyaret ettiğimde hep senden sözediyor; çalışmalarını, araştırmalarını, başarılarını ve amaçlarını anlatıyordum. Bugün birden karar vermişler ve Cuma günü bize geleceklerini söylediler. Az önce sana, tek kızlarıyım dedim, ama benim ebeveynimin, bir oğlu -kardeşim Patrick’le tanışmıştın- ve bir de benden küçük kızları var; adı Ülin...”   

 Mustafa şaşkınlıkla sorduydu:

“ Neden şimdiye dek söylemedin ve tanıştırmadın? Yoksa kendisiyle  konuşmuyor musun?”

Marie Kate gülerek anlatmıştı:

“ Aslında Ülin ikinci kızkardeşim! Birincisi beş yıl kadar önce öldüğünde, babam Jaqueliene halamı telefonda ağlayarak ‘kızım öldü’ diye anlatmış. Kadıncağız hüngür hüngür ağlarken, tasadüfen yarım saat sonra ben kendisini aramıştım. Kadın şaşırdı;  meğer benim öldüğümü  sanmış. Anlayacağın babamın çok sevdiği köpeği ölmüştü. Şimdiki köpeği Ülin’i ikinci kızı yerine   koydu. Senden isteğim; eve geldiklerinde Ülin’le yakından ilgilenmen ve onu okşayıp sevmendir.  Kısacası Ülin senden hoşlanır ve seninle oynarsa aileye kabul edildin, demektir...”

Mustafa Kara oturduğu yerde bu olayı anımsayarak gülümsemişti. O konuşmalar belleğinde bir tur atınca, yüksek sesle söylenmekten kendini alamadı: 

“ Demek ki Marie Kate’in Rouillon ailesine kabul edilmem, Ülin köpeğin benden hoşlanmasına, bir bakıma onun insafına kalmış!”

 Saat 1 olmak üzereydi. Mustafa Kara  artık sinirlenmeye başladı. Çünkü saat 1.30’da Abidin Dino’nun Pompidou Sanat Merkezi’ndeki resim sergisine birlikte gideceklerdi. Saat 1 ile 2 arasında kendisi de sergi salonunda bulunacaktı; belki biraz sohbet eder, bilgilenirdi. Üstelik bizzat serginin açılış tarihini, “ açılış kokteyline gel, davetlimsin” diyerek kendisi söylemişti. Bunları içinden geçirirken, bu kez onları evlerinde ziyaret ettiği günü anımsadı:

Musatafa Kara Yunus Emre (1240-1320) üzerinde bir makale hazırlıyordu. Yunus’un Bizans mistikleriyle etkileşimini kanıtlamaya ve Bizans Grekçesini bilip bilmediğini anlamaya çalışıyordu. Bu konularda yoğunlaşmıştı ki, İblis üzerine yazdığı uzun bir şiirini okuyup açıklamaya çalışırken, Yunus’un bir beyitinde Bizans takvimi yöntemiyle tarih düştüğünü farketti. Kuşkusuz bu farkındalık, Mustafa’nın meslek gereği olarak takvim ve antik yazıtları tarihleme hakkındaki geniş bilgisinden kaynaklanıyordu. Beyit’te verilen rakamları toplayıp, ondan Bizans yaratılış yılı rakamını çıkarınca 1291-2 tarihinde Yunus’un, 50 yaşlarındayken bu şiiri yazmış olduğu ortaya çıkıyordu. Yunus’ın Bizans takvim sisteminden haberli olması ve birçok şirindeki dönemin Nikaia (İznik)’da yaşayan Bizans mistik bilge ve tarihçilerinden esinlenme bazı tasavvufi düşünceleri onun Bizans Yunancası’nı bildiğinin-konuştuğunun kanıtları olabilirdi. İşte bu bilgi ve varsayımlarını paylaşmak ve tartışmak için, Yunus’un tasavvufi şiirlerinin bazılarını Fransızca’ya çevirip yayınlamış olan Güzin Dino hanımefendiyi telefonla arayıp randevu aldı. Kendisi “Yunus üzerinde benden fazla Abidin’le tartışıp konuşmanız daha yararlı olur sizin için. O, Yunus’u benden çok daha iyi bilir” diyerek evlerine davet etti. Ancak kocasına hangi nedenden ötürü kendilerini ziyarete gelmek istediğini söylememiş olacak ki, kendisiyle söyleşi yapmaya gelen bir gazeteci sanarak, hal-hatırdan sonra Mustafa tam konuya girecekken, Abidin Dino’nun ciddi bir biçimde ilk sözü “sakın bana, ‘Abidin mutluluğun resmini yapabildin mi?’diye sorma!” olmuştu. Anlaşılıyordu ki, kendisiyle tanışmaya, konuşmaya veya söyleşi yapmaya gelenler hep; Nazım’ın bir şiirindeki ona hitaben söylediği “ mutluluğun resmini yapabilir misin Abidin?” dizesini anımsatarak, ‘mutluluğun resmini’ görmek istemiş ve kendisini bıktırmışlardı. Mustafa “hayır efendim ben sizinle ‘bizim Yunusu’ konuşmak; bazı yeni bilgileri ve düşüncelerimi paylaşarak, görüşlerinizi almak istiyorum”deyince, büyük üstad derin bir nefes alıp rahatladı. Ondan sonra tatlı tatlı konuşup tartışmışlardı Güzin hanımın ikram ettiği çayı içerken. Mustafa bütün bunları kafasından geçirip zaman dolduruken, doğrusu suratı da asıktı.

Devamını oku...