Aleviliğin Tanrı İnancı ve Ali Tanrısallığı

İsmail Kaygusuz

Halife Osman (644-656) döneminde gulat ve guluvlar (taşkın/azgın ve aşırılar) adı verilen Ali tanrısallığı inancıyla başlayıp; bölgesel din, inanç ve felsefi akımlardan bazı öğelerle birleşerek sürekli yenilenen, değişik adlarla yönetimlerin resmi dinine (Ortodoks İslam ilkelerine) aykırı ve çoğu kez karşıt gelişen Heterodoks akımları ayrıntılarıyla bilmemesi olanaksızdır. 12.yüzyılın başlarında yazılmış Şahristani’nin El Nihal-el Milal’ında anlatılan 100’e yakın heterodoks gruptan %90’ı insan biçimli Tanrıya inanma (antropomorfist) ve Ali-Ehlibeyt tanrısallığını temel alan batıni-Alevi kümeleşmelerdir. Özel¬likle İmam Bakır (ö.740) ve İmam Cafer (ö.765) çevre-sindeki bu proto-Alevi kümeleşmelerin büyük bir bölümü, insan biçimli Tanrı, Ali-Ehlibeyt tanrısallığı, İnsan-Tanrı birliği kavramları, düşünce ve inançlarını Kuran’ın batıni (ésotérique) yorumlarından çıkarmışlardır.
İşte kökeni bu erken heterodoks akımlara dayanan, onların batıni inançlarından kaynaklanan Anadolu Alevi¬liği(-Bektaşiliği), Ortodoks İslam (Sünni) inancına aykırı bir Tanrı ve tapınma anlayışına sahiptir.

İsmail Kaygusuz

Yunus'un Kıblesi Dost Yüzü, Secdesi  Dostadır

Yunus Emre'den, bizim Yunus'tan, onun evreni kucaklayan hoşgörülü ulu gönlünden dostlara binlerce merhaba diyerek, bir şiiriyle giriş yapalım.      
 
Aşk imandır bize gönül selamet
Kıblemiz dost yüzü daimdir salat 

Alevi-Bektaşi inancında Cem, Tapınma Kurumları ve  Ritüeller

İsmail Kaygusuz


1.Tapınmanın Genel Tanımı ve Alevi Tapınma anlayışı
a. Tapınma/İbadet ve Ortodoks ve Heterodoks İslamda (Sünni/Şii ve Alevi inancında) farklı gelişen tapınma anlayışları
b. Alevi toplu tapınması Cem’in kökeni (Kırklar Meclisi ve Miraç) ve Cemevi
c. Cami ve Cemevi’nin kökeni aynı, ama içinde yapılan tapınma ritüelleri farklıdır  
2. Cem ve Erkanları  ya da Tapınma Kurumlarının Dünü ve Bugünü
a. Cem tanımlamaları ve Erkanlarının çeşitliliği üzerine
b. Cemde Görülüp/Sorgulanma Erkanı; manevi temizliğe ulaşma ya da düşkün sayılma
c. İkrar verme/Musahiplik; kurum olarak işlevsel önemi, ritüelleri, kökeni..
d. Çok kısa olarak musahiplik ritüellerinden de sözedelim:
e. Bugün Cem Erkanlarının inanç ögeleri tabanında sosyo-psikolojik işlevleri ağırlık kazanmıştır

PİR BALIM SULTAN VE KIZILBAŞLIK SİYASETİ *

İsmail Kaygusuz

Mürsel Baba oğlu Sultan Bali, yani Balım Sultan’ın kim olduğu üzerine çok çeşitli ve çelişkili bilgiler verilmektir. Onun bir Sırp Prensinin oğlu ya da bir Sırplı Hıristiyan devşirme olduğundan tutunuz da, Gedik Ahmet Paşa’nın oğlu olduğu sarayda yetiştiği ve hatta kendisinden sonra yaşamış Sersem Ali Baba’nın oğlu(!) olduğuna kadar üretilen söylentiler günümüze ulaşmıştır. Bütün bunlar onun Hacı Bektaş Veli soyundan gelmediğini gösterme çabasıdır; Hacı Bektaş Veli’nin evli olmadığı iddiaları da aynı Osmanlı siyasetinin ürünüdür.[1]

Alamut (Nizari) İsmaililiği ve Anadolu’da Yaşayan Alevilikle İlişkileri-Etkileşimi*

İsmail Kaygusuz

Kısa bir giriş

Alamut Nizari Aleviliği,  yani İsmaililik, Alevi-Bektaşi inancının Anadolu’da sistemleşmesi ve kurumlaşmasında fazlasıyla etkili olmuş ve birçok bakımlardan batınilik bağlamında onun uzantısıdır.

Genel anlamda  Heterodoks İslam olarak tanımladığımız Aleviliğin çok önemli bir kolu olan İsmailiğin Alamut çağı Nizari İsmaililerine ilişkin yanlış, yalan ve iftira dolu hayali bilgiler  yüzyıllar boyu aktarılarak, tarihsel gerçeklermişçesine sunulmuş; sözde tarih araştırmaları, romanlar, öyküler ve film senaryolarıyla bu uydurma ve tarihsel çarpıklıklar hala sürdürülmektedir.

İsmail Kaygusuz

1. Şah İsmail Hatayi'nin bir Şiirinde Çaldıran Savaşı

Alay alay geldiler
Koşan koşan durdular
İkinci gelen bir top
Atıldı ana saldılar